Marzec czas bardzo zmiennej pogody, jak mówi stare ludowe przysłowie: „W marcu jak w garncu”. Dziś chcemy Wam przedstawić roślinę, bardzo odporną na kapryśną pogodę – Sasankę zwyczajną, w ludowym języku często nazywaną futrzanym zawilcem, wstydliwą panienką lub kwiatem wielkanocnym, gdyż najczęściej zakwita w okolicach Wielkanocy. Z kolei jej łacińska nazwa (Pulsatilla) pochodzi od słowa pulso - „uderzam” nawiązującej do dzwoneczkowatego kształtu kwiatów.
Rzadki skarb gór
Sasanka zwyczajna oraz inne niżej wymienione odmiany są roślinami chronionymi w Polsce, wpisanymi do Polskiej Czerwonej Księgi Roślin jako zagrożone wyginięciem, choć w XX wieku rosły powszechnie na terenach Kujaw i Wielkopolski.
Oryginalny gatunek sasanki zwyczajnej przetrwał tylko w ogrodach botanicznych i u hodowców tych roślin. Pozostałe odmiany tej rośliny to np. sasanka łąkowa (P. pratensis) o fioletowych kwiatach porastającą leśne polany lub sasankę alpejską (P. alpina) o białych kwiatach, którą znajdziemy w Tatrach i Karkonoszach, rzadziej napotkamy sasankę otwartą (P. patens) o szerokich fioletowych kielichach, zwaną przez miejscowych czarnym zielem lub wietrznicą. Na polanach górskich możemy znaleźć także sasankę wiosenną (P. vernalis) o kwiatach z zewnątrz liliowoniebieskich, a w środku białych.
Dzikie siedliska tych roślin są okryte tajemnicą, bo któż jak nie człowiek jest największym zagrożeniem dla gatunków zagrożonych. Warto także dodać, że wszystkie sasanki są trujące. Jednak w małych ilościach wyciąg z nich ma działanie lecznicze. Od 1805 roku – pod nazwą Pulsatilla – stosowany jest w homeopatii.
Piękność na skalniaku
Sasanki, które znajdziemy w centrach ogrodniczych pochodzą z hodowli i bardzo różnią się od swoich dzikich gatunków przede wszystkim urodą – hodowlane gatunki mają znacznie okazalsze kwiaty i szerszą gamę kolorystyczną od różnych odcieni fioletu, po białe, purpurowe, różowe lub czerwone. Znajdziemy także takie o bardzo postrzępionych płatkach kwiatowych.
Sasanka jest jednocześnie roślina niezbyt wymagającą, ale zarazem lubiącą konkretne warunki. Ze względu na swój górski rodowód nie przepada za ciężką, wilgotną glebą ani za warunkami cienistymi. Lubi urodzajną, lekką, piaszczystą, raczej suchą i ubogą, ale dobrze zdrenowaną, przepuszczalną glebę, o odczynie obojętnym lub zasadowym, dobrze wapnowaną.
To roślina kochająca słońce, nie boi się także suszy dzięki długim korzeniom potrafi nieźle zdominować ogród skalny – jedna roślina może wydać kilkadziesiąt kwiatów, które potrafią kwitnąć nawet przez miesiąc, lecz po okresie około pięciu lat roślina zaczyna zamierać i trzeba ją przesadzić w inne miejsce.
Jak wygląda sasanka?
Jest to roślina rosnąca przeważnie w kępce. Ma charakterystyczne „opierzone” delikatnymi włoskami zarówno listki, łodyżki jak i kwiaty. Każdy kwiat wyrasta pojedynczo, najpierw ma kształt dzwonka, potem się otwiera, na końcu chyli się ku ziemi. Kwitnie zazwyczaj w marcu i kwietniu.
Po przekwitnięciu sasanki nadal wyglądają interesująco - jak puchate kule - i z powodzeniem mogą zdobić skalniaki również w tym stanie.
Niektóre egzemplarze powtarzają kwitnienie w sierpniu, ale wówczas pojawiają się tylko pojedyncze kwiaty.
Gdy roślina kwitnie, liście są niewielkie, tworzące puchatą srebrzysto-zieloną kępkę, dlatego kwiaty są tak ładnie wyeksponowane. Liście w pełni rozwijają się dopiero w lecie. Pod ziemią roślina ma silne i rozgałęzione kłącze, które doskonale znosi czas suszy.
Ciekawostka: Z płatków sasanki otrzymywano dawniej zielony barwnik do farbowania pisanek.
Tekst i zdjęcia: Katarzyna Jockel
